Okunusu:

MÂNÂSI

De ki: O, Allah, birdir. Allah, her yönden eksiksizdir ve her dilegin merciidir, her sey kendisine muhtâc olan Sanli, Uludur. O, dogurmadi ve dogurulmadi. O'na hiçbir sey denk de olmadi.

Tefsir - Bu sûreye "Ihlâs" ve "Kul Hüva'llâhü Ehad" Sûresi denir. Bu sûre, Müslümanligin temeli olan "Allâh'in birigi" akidesini en güzel ve en açik bir sekilde beyan eder ve Allâhu Teâlâ'yi herkesin anliyacagi bir surette anlatir. Islâm îtikadina aykiri olan bozuk itikatlari da apaçik anlatir. Sahih rivayetlere göre, müsriklerle yahudilerden bir cemaat, Peygamber Efendimize gelerek: "Seni bize elçi gönderen ve kendisinden baskasina ibâdet olunmamasini isteyen Allah nasil bir seydir? O'nu bize vasiflari ile anlat, belki Sana îman ederiz" demeleri üzerine bu sûre nazil olmus ve bununla Allâhu Teâlâ en güzel, en iyi bir sekilde kendi zâtini, birligini, diger itikadlarin yanlisligini anlatmistir.

Cenâb-i Hak bu sûrede buyuruyor ki: "Habîbim! Sen onlara de ki: Beni size elçi gönderen ve kendisine îman vacib olan Allâh, her bakimdan birdir, birligi mutlaktir. O'ndan baska tapilacak yoktur, her seyi yaratan, düzene koyan O'dur. Varlik âlemindekilerin hepsi O'ndandir O'na muhtaçtir ve O'nunla durmaktadir. O ise, bunlardan hiçbirine muhtaç degildir. Bütün varliklarin sikinti gördügü, darda kaldigi zaman basvurdugu, aman diye çagirdigi çagiracagi yalniz O'dur. Ilk ve son O'dur. Ne evveli var, ne de sonu. Ihtiyaçlarin temin edilmesi için yalniz O'na müracaat olunur ve yalniz O'ndan istenir. Çünkü her seye kadir olan yalniz O'dur. O, dogurmadi ve dogurulmadi; böyle seylerden tamamiyle uzaktir. Ogullari ve kizlari var demek sirktir. Hiçbir yönden ne zâtinda, ne sifatlarinda, ne isinde hiçbir suretle benzeri, esi, ortagi, dengi, rakibi yoktur."

Ihlâs Sûresi, evvelâ Allâh'in mutlak birligini anlatarak Allâh'a ortak katan, Allâh'tan baska ilâhlar kabul eden dinlerin bâtil olduklarini bildirmis ve teslis (Allâh üçtür) akîdesinin bozuk oldugunu da takrir etmis oluyor.

Ikinci âyet, Allâh'in Samed oldugunu yani hiçbir seye muhtaç olmayip her ihtiyaçta kendisine basvurulan en yüce varlik oldugunu anlatarak varlik âlemindekilerin hepsi O'na muhtaç oldugunu, O'nsuz hiçbir sey var olmiyacagini anlatarak "madde ve rûhun, Rûhü'l-Kuds, madde ve kuvvetin bir yaraticiya muhtaç olmadigi" itikadini da çürütmüs oluyor.

Üçüncü âyette Hiristiyanlik gibi Allâh'i baba, ogul, Ruhü'l-Kuds diye üç uknûmdan mürekkep ve hepsini Allâh'lik itibariyle bir sayan; Mekke putperestleri gibi, meleklere Allâh'in kizlari diyen dinlerin de bozuk olduklari bildiriliyor.

Dördüncü âyette hulûl, yani Allâh'in insan vücûduna girdigi âkîdesini tasiyan, insani ilâhlastiran dinlerin bozuk olduklari anlatiliyor.

Bundan baska "sirk" yani Allâh'a denk ve müsavî ilâhlar tanimak bahsi dört sekildedir: Ilâhlarin taaddüdüne, bazi seylerin Allâh'a ait olan sifatlari hâiz olduguna, herhangi seyin Allâh'a nisbet olunabilecegine, Allah tarafindan yapilacak seyleri bir baskasinin yapabilecegine inanmak.

Iste bu dört âyet, bu dört çesit sirki, bu çesit bozuk îtikatlari da reddediyor. Bu sûrede Allâh'a isnad edilen "birlik" mutlaktir. Vahdetin en son kemâlini bulmus olan birliktir. Ondan ekmel "vahdet" tasavvuruna imkân yoktur. Binaenaleyh birinci ve ikinci âyetler Allâh'in mutlak birligine mugayir olan ve baskasina ihtiyaci andiran herseyi reddettigi gibi, Hiristiyanliktaki bir üç, üç bir; akîdesini de çürütmektedir. Çünkü bu sûrede târif edilen vahdet, gerek ilâhlarin birden fazla olmasi akîdesini, gerek baba, ogul, Rûhü'l-Kuds gibi teslis itikadini tamamiyle söküp atmaktadir. Üçüncü ve dördüncü âyetler de "Meleklere Allâh'in kizlaridir" diyenleri ve insani ilâhlastirip, Allâh'a denk yapanlari reddetmektedir.

Hülâsa: Dört kisa âyetten ibaret olan bu sûre bize talim ediyor ki: Allâh birdir, Allâh'in ne zatinda ne sifatlarinda, ne de islerinde, ortagi, dengi, benzeri ve hiçbir seye ihtiyaci yoktur. Baskasi ise hep O'na muhtaçtir. O'ndandir ve O'nunla durmaktadir. Bunun aksine olan, buna aykiri düsen her îtikat, her fikir çürüktür, yanlistir. Iste müslüman îtikadi budur. Dört kisa âyetten ibaret olan Ihlâs Sûresi hem Islâm îtikadinin temelini, hem de ona aykiri olan çürük ve bozuk îtikatlari essiz bir surette beyan etmistir.