|
YÖRESEL YEMEKLER, MANILER, SIVELER, OKSAMALAR
Yozgat Tanitim
(Türkiye haritasinda Yogat'i tiklayarak, Yozgat valisi tarafindan hazirlanmis, Yogat'i tanitan filmi izleyebilirsiniz.)
YÖRESEL YEMEKLER
Yöre beslenmesi büyük ölçüde bugday ürünlerine, unlu yiyeceklere dayanmaktadir. Bulgur, yarma ve dügürcük hemen hemen her türlü yemeklerde ve çorbalarda kullanilir. En önemli yemekleri, Arabasi, Madimak, Testi Kebabi ve Yozgat Tandir Kebabidir.
ARABASI:
Malzeme: Hamur için
Bir ölçü Un
6 ölçü su
Tuz, biber
Çorba için Tavuk veya Hindi Bir Kasik Yag Bir Kasik Salça, Tuz, karabiber, Kirmizi Biber, Bir Miktar Un
Alti ölçek su bir kapta kaynamaya birakilir. Öte yandan bir ölçek un yeteri kadar su ile karistirilarak bulamaç haline getirilir. Bu karisim kaynamakta olan suya bosaltilarak bir süre oklava ile karistirilir. Bir iki tasim kaynayip kivama geldikten sonra atesten indirilip,sulanmis tepsiye dökülerek esit miktarda dagilmasi saglanir. Sogumaya birakilir,
Diger taraftan alti kasik un bir kasik yag ile birlikte hafif ateste pembelesinceye kadar kavrulur. Soguksu ilave edilerek bir tencerede kaynamakta olan tavuk suyunun içine bosaltilip yeteri kadar tuz ilave edilip 15 dakika kaynatilir.Tavugun gögüs etleri küçük parçalara ayrilip çorbanin içerisine atilir. Birakilan hamur islak bir biçakla baklava dilimleri seklinde kesilir. Tepsinin ortasi çorba kasesi sigacak sekilde açilir,açilan yere çorba kasesi yerlestirilir,kesilen hamurlar kasik üzerine yerlestirilerek çignenmeden yutulur.
TESTI KEBABI:
Malzeme :
1 Ad. Testi,
3 Kg. Kusbasi Et,
1,250 Kg. Domates,
300 Gr. Sarimsak,
200 Gr. Sivri Biber,
1 Tatli Kasigi Karabiber,
200 Gr. Tereyagi (Et Yagsiz olursa miktar artirilabilir)
tuz.
Et kusbasi olarak dogranir. Domates ve biber de kusbasi etten biraz irice dogranir. Ayiklanan sarimsaklar, Karabiber ve tuz ilave edilerek ezmeden karistirilir. Testi içi ve disi güzelce yikandiktan sonra karistirilan malzeme doldurulur. En üste tereyagi konulur. Testinin agzi hamur ile kapatilir ortasi serçe parmakla delinir. Genelde açik havada etrafina odun veya mese kömürü konularak yakilir. Testi kaynadiktan sonra ates hafifletilir. çünkü hafif ateste pisen yemek daha lezzetli olur. Testi kebabi bu malzemelerle iki saatte piser. Pigtikden sonra bir kisi testiyi iki yaninda kulpu yukari gelecek sekilde tutar. Testiyi kiracak olan kisi ise bir eli ile testinin bogazini tutar diger eli ile çekiç veya benzeri bir cisimle kulpun gövde ile birlestigi yere normal bir sertlikte vurur. Testinin kirilan yerinde testi kiriklari varsa temizlenir. Kebab bir tepsiye bosaltilarak servis yapiiir. Testi kebabinin bir özelligi de Resmi Davetlerde testiyi kiracak olan kisinin kirmadan önce Yozgat'la ilgili yapacagi bir ise dair söz vermesi gelenek haline gelmistir. tuz; biber bir miktar un.
MADIMAK
Malzeme:
1.5 kg. Madimak
Bir kase yogurt
150 gr. Pastirma veya sucuk
Bir-iki dis sarimsak
Tuz,biber,yag,salça
1,5 Kg. madimak temizce yikanir. Iyice yikanan madimak satirla kiyilarak küçültülür. Bir tencereye yag ,salça, pastirma konularak kavrulur. Ince ince kiyilan madimak ilave edilir. Ilik su konulup pisirmeye birakilir. 15 dakika sonra yemek hazirdir. Sarimsaklanmis yogurt ile servis yapilir.
Yozgat Manileri
Gara tren rayda gel
Askerleri sayda gel
Benîm yârim burda yok
Tez evelden alda gel
Asker yolu beklerim
Günüme gün eklerim
Sen git yârim askere
Ben silayi beklerim
Ikindi okunuyo
Gün çavmis dohunuyo
Köye pusula gelmis
ipti yâr ohunuyo
Çardak çardak bu çardak
Yel vurup uçuracak
Benim vardigim oglan
Yeni asker olacak
Su gelir aka aka
Etrafin yika yika
Yârimi asker ettim
Ardindan baka baka
Kapimizin önü binek tasi
Çekin atini da binsin onbasi
Yeni askere saldim
Anam öksüz gardasi
Askerin bayragi kibleye karsi
Her öyün verirler mercimek asi
Izin de vermezler Çavus Onbasi
Silana dön asker yârim silana
|
Agaçlarda kesdane
Yemeli tane tane
Gaynanami severim
O dünyada bi tane
Armut dalda asilsin
Gaynanam nasilsin
Ikimizin yakinligi
Gazetelere basilsin
Gulfü vallahi ahad
Gaynanayi galdir at
Gaynanasiz gelinler
Aman bacim ne rahat
Asiri pencere
Düdüklü tencere
Dumansiz paça
Gaynanasiz goca
Maydonaz madelensin
Su serpin tazelensin
Ne gözüm gaynana görsün
Ne derdim tazelensin
Dabancasi aynali
Su oglana varmali
Oglan bek gozel ama
Anasi olmamali
Gaynana cadi gazani
Gaynana baca dumani
Ne fayda gizamiyom
Gaynana oglan anasi
Sini sini çekerim
Üsdüne bal dökerim
Gaynanamin gahrini
Oglu için çekerim
|
Armut dalda dal yerde
Bülbül öter her yerde
Cadi anayin yüzünden
Her birimiz bi yerde
Evlenip gelin gidek
Hadi dama yerlesek
Bi ben bi yarim yeter
Gaynanasiz dam gerek
Islerim dolu dolu
Gelinin benzi soldu
Olmaz olsun gaynanalar
Gelinler verem oldu.
Gaynanam gara zaar
Ost desem beni bogar
Bogdugunu aramam
Köyü basima yigar
Ördek golün içinde
Gül var gülün içinde
Cazi gaynanama yer yoh
Bu tek evin içinde
Alimin abasi var
Üstünde libasi var
Alim bek gozel amma
Bi cazi anasi var
Ay dogar sini sini
Ikindi günü gibi
Gaynanam görüntüsü
Garanfil gülü gibi
Ayakgabi giyerim
Üsdü gozel olursa
Gaynanami severim
Oglu gozel olursa
|
Yozgat Sivesi - Mahalli Kelimeler
Alenmek : Durdurmak
Acer: Taze, yeni.
Kelem: Lahana.
Ahraz: Konusma özürlü, dilsiz.
Kenef: Hela, tuvalet.
Alacakapi: Derme çatma, basit kapi.
Kirtik: Iyice erimis küçük sabun.
Alagaz: Gereksiz konusan, geveze.
Kirgi: Ekilmeyen, yokus arazi.
Alayi: Hepsi.
Lenger: Büyük legen.
Arisiz: Temiz olinayaii tahil.
Baba cikasica : Sinirlenilen kisiye söylenen söz
Balak :Manda yavrusu
Bamballanmak : Simariklik yapmak
BIldIr : Geceb yil
Camiz : Erkek Manda
Culuk : Hindi
Cücük : Civciv
Cirnaklamak : Tirmalamak
Coynak : Eli-Ayagi olmayan
Ellahamki : Sanirim ,Sanki
Dibek : Bugday ezmek icin kullanilan tas
Essahtan : Sahiden,Gercekten
Yunak : Yikanilan ve camasir yikanan yer
Gusene : Büyük Tencere
Çigit: Çekirdek.
Saplak: Tokat.
Çot: Topal, sakat.
Sarkada: Simank
Esme: Kaynak su.
Semsâmer: Ayçiçegi. .
Ezgin: Ezilmis, yorgizri.
Talaz: Tozlu i-üzgar.
Sümtük: Pis bogaz.
|
Helke : Metal kova
Islik : Icine giyilen gömlek
Heslenmek : bir seyin atilacak hale gelmesi
Kelem : Lahana
ilaan : büyük Legen
Kösnü : Köstebek
Mazarat : Yaramaz
Malamat : Rezil olmak
Onculayin : O kadar cok
SIracalI : Kötü pis, pasakli
Pinnik : Kümes
Toplu : Pencere
Toygasi : Bir tür ayranli corba
Urelüün : Önceki gün
Bogür : Yan taraf
Cimmek : Yikanmak
Badal : merdiven
Müzevir: Dedikoducu
Basbiçagi: Ustura.
Öbçe: Simarik.
Binit: Binilecek sey. At, esek, araba vs.
Öveç: Siyegin büyügü koyun.
Boz: Ekilmemis, sert toprak. Bir renk.
Pelver: Salça.
Büküç: Viraj.
Pine: Kümes.
Câbe: Bedeva.
Pürçüklü: Havuç.
Cereme: Keyfi göiülen zarar, ceza.
Sayvat: Avluda gezinti yeri.
Ciba: Kirkilmis, küçük keçi.
Sirim: Deriden yapilmis ip.
Cöz: Bagirsak.
Sumsa: Yuinruk.
Culuk: Hindi.
Südesi: Süt mayasi, yogiirt.
Çevre: Mendil.
|
Gabala: Götürü pazarlik.
Tavsir: Fotograf.
Gözlekçi: Iyi nisanci, attigmi vuran.
Top: Arpa kirmasindan yapilan deve yiyecegi
Hasas: Köy bekçisi.
Ismariç: Siparis.
Toplu: Pencere.
Irgat: Tarim isçisi.
Uluk: Ulmus, hastalikli.
Isgin: Bag çubugu sürgünü.
Üryan: Çiplak.
Icicik: Çok az.
Üzlük: Küçük çanak.
Irdemek: Dislamak, reddetmek,
Vereb: Yokus. kabul etmemek.
Yaglik: Çevre, mendil.
Kabara: Iri basli çivi.
Yampiri: Yamulmus, egri.
Kavi: Güçlü.
Yaziköylü: Yabanci.
Sumsuk : Yumruk
Arabasi : Bölgeye ait genellikle kisin yapilan bir yemek-corba
Gumpir : Patates
Baldircan : Patlican
Girmizi : Domates
Bostan : Kavunada Karpuzada denir
ildagmi : Öyle degilmi
Nörüyon : Nasilsin, ne yapiyorsun
Enik : Köpek yavrusu
Gobel : Erkek cocuk
Gatik : ayran
Goruk : Olgunlasmamis üzüm
Gunnamak : Dogurmak
Haad : o vakit, zaman
Yelikmek : Cocuklarin yaramazlik yapmasi
|
Sünnet Dügünü davetiyesi örnegi:
Peygamber Efendimizin emridir sünnet
Bize de nasip oldu bu mürüvvet
Duyan duymayana duyursun.
Bizi seven sünnetimize buyursun
Basimiza giydik fes
Olduk yalanci prens
Biz evin erkegiyiz
Istedigin kadar kes
Biz sünnet oluyoruz
Darisi oglunuza
Siz gelirseniz bize
Bizde geliriz sîze
OKSAMALAR
Folklorumuzda insanlarin ruhlarini oksayan, adi söylenmeden sadece gö*nüllerine hitap eden güzel sözler vardir. Bu sözlere "Oksama" denilmektedir..
Oksama örnekleri:
"Dillerini yedigim" "Yavrucugum" "Yemeyip yedirdigim, giymeyip giydirdigim" "Tatlim" "Kuzum benim" "Kinali kuzum" "Sekerim"
"Tombulum" "Canim benim" "Kapinda kalirim" "Anasinin bir tanesi" "Anasinin kuzusu" "Anan sana gurban" "Balini" "Balkiz" "Kaymagim"
"Bebegim" "Kadasini aldigim" "Gülelim" "Edem benîm" "Canimin içi yavrum" "Cigerimin kösesi" "Bitanem" "Cici kizim" "Kekligim"
"Nur topu gibi canim" "Maskara" "Yigidim" "Sümbül kizim" "Kraliçem" "Nur ianem, nar tanem" "Zeylin gözlüm" "Has kizim" "Balam"
"Aslanim" "itin köpegin olurum" "Koca danam" "Kerata" "Ayni babasi" "Babamin adi, agzimin tadi" "Anamin adi. agzimin tadi"
"Tek dalim" "Gözüm" "Aslanim "Göçüm" "Gülüm" "Evimin diregi" "Karagözlüm"
Yozgat Kadin Halayi
Yozgat yolu karmi ola
Minaresi darmi ola
Mapüslere af gelmis
Acep asli varmi ola
Merdivenim kirk ayak
Kirkina vurdum dayak
Yar kapidan geçerken
Ne el tutar ne ayak
Engine de deli gönül engine
Simdi ragbet güzel ile zengine
Zengin isen hatirini sayarlar
Fakir isen di; kapidan kovarlar
Merdivenin altinda
Kalayladim kazam
Kiz ben senin ugruna
Yedim iramazani
Hoy nayim nayim nayim
Sallan kurban olayim
Seni candan severim
Dogrusunu soyleyim.
Dam basinda yatiyor
Yel yorgani atiyor
Öte var guru gelin
Kemiklerin batiyor.
Merdivenin altinda
Odama gel odama
Essahtan adam gibi
Naz ediyon adama
BASÖVME
Ayagina giymis nurdan nalini
Gider hasbahçede salini salini
Biri Asiye, biri Meryem gelini
Ol habibin dügünü var cennette
Ol Sultan'in dügünü var cennette
Eylenin gardaslar bizde varalim
Ebubekir sagdiç olmus görelim
Yol yolunca saçisini verelim
Ol habibin dügünü var cennette
Ol Sultan'in dügünü var cennette
Havva anamiz haslarinin hasladi
Fadime anamiz da ginasini isladi
Anan seni gara üzümle besledi
Ol habibin dügünü var cennette
Ol Sul tan'm dügünü var cennette
Asagidan gele gele geldiler
Geldilerde avlumuza doldular
Gizim seni elimizden aldilar
Oy.....oy.... oy
Anan kirmenini alsin eline
Çiksin baksin gurbet elin yoluna
Giz gelin gördükçe bagri deline
Oy.....oy......oy
Çallilar ocak tasini
Kurdular dügün asini
Övdüler kazin basini
Kiz anam kinan kutlu olsun
Vardigin evier tatli olsun
Atladi geçti esigi
Sofrada kaldi kasagi
Evimizin yakisigi
Kiz anam kinan kutlu olsun
Vardigin evler tatli olsun
Elimi soktum astara
Elimi kesti testere
Mevlam sirinlik göstere
Kiz anam kinan kullu olsun
Vardigin evler tatli olsun
Biner atin iyisine
Çikar yolun kiyisina
Çagirin bey dayisina
Ayrilik anam ayrilik
Ayrilik esim ayrilik
Saç agasi saçtan yüce
Görelim ayrilik nice
Sen duracaksin bu gece
Ayrilik anam ayrilik
Ayrilik esim ayrilik
Atimin kuyrugu saçak
Sineme vurdular biçak
Ayrilik günleri gerçek
Ayrilik anam ayrilik
Ayrilik esim ayrilik
|
ANA:
Sorgun'un daginda bir kuru dikme
Dikmeye dayanip yapragin dökme
Ben öksüzüm deyi boynunu bükme..
Ayrilik kizim ayrilik... Oy... oy..
GELIN ADAYI
Yol Üstünde budama
Selam söyle babama
Sanki kizi çok gibi
Beni atti yabana
Kara herk içinde ekerler ekin
Kara kas üstüne dökerler kekil
Öksüzlere kim olur vekil
Ya ben aglamayim da kimler aglasin
Oy.....oy.... oy....
YENGE:
Bir gül oldun bahçemizde açildin
Tohum oldun gurbet ele saçildin
Pek küçükken içimizden seçildin
Onun için kan agliyor gözlerim
Oy... oy.... oy
KIZ KARDES:
Havlulari büyük halay çekmeye
Dambasisi büyük bayrak çekmeye
Nasil kiydin kadir mevlam binek dikmeye
Ayrilik kardes ayrilik.
GELiN ADAYI:
Bu yazi yazi degil
Gönlüm irazi degil
Ellere yazi yazdi
Benimki yazi degil
Kinaci Kadin:
Çatida gara yilan
Inde boynuma dolan
Var mi acep su Yozgat'ta
Benim gibi zelil olan
Basina baglamis asdar valasi
Eline yakmamis dügün ginasi
Haniya bu gizin gelin anasi
Oy!... Oy!....
Bahçesine semsamer ekmis
Semsarner boynun egiyo
Tarlasina da ekin ekmis
Ekin kelle dögüyo
Nureddinin"de guzulari
Anam anam boyun egiyo
Sizin atlar. bizim atlar
Çikar yükseklerde otlar
Emmim, dayim muhanetler
Emmisiz kiz gelin olmaz
Dayisiz kiz ata binmez
Atimi çekin de binek tasma
Elim ulasmiyor eger kasina
Çagirin gelsin nazli gardasina
Kapimizin önü mezara karsi
Yagar yagmurda isilar tasi
Baban gelmeyince baglatma basi
Gide gide bir tas degdi dizime
Yayilirken kurt sarildi kuzuma
Anasi olani gider kizina
Benim anam hiç bakmiyor yüzüme
Yüce dag basinda kar bölük bölük
Esme deli poyraz cigerim delik
Edimden ayrildik bagarim çok yanik
Yüce dag basinda kemer kay' olur
Düsüne düsüne aklim zay' olur
Ellerin yangisi üçbes ay olur
Benim ki de mahsere dek gidecek
Yüce dag basinda bir tarla anik
El uykusun uyur ben de uyanik
Benim gibi var mi vay bagri yanik
Tarlalar tükendi göçmen oturmaz
Yüregim yarali yara götürmez
Benim eksigimi eller getirmez
Susuz yere sögüt diksem biter mi
O ugursuz ocakta tütün tüter mi
Yavrum senin yerin eller tutar mi
Istanbul yollan cizidir cizi
Çayirda yayilir ördegi kazi
Gelin mi ederler babasiz kizi
Istanbul yollan cizidir cizi
Eline almista zedefli sazi
Sahi gelin etmezler babasiz kizi
Kapimizin Önü yesil bahçeli
Kunduramda karis karis ökçelî
Bizde yavrulari gelin edecektik
Sandiginin içi yesil bohçali
Ana benim esbabimi yusana
Yuyup yuyup sandigina göz sana
Hani bunu giyen yavrum desene
Anam kirmenini alsin eline
Çiksin baksin gurbet elin yoluna
Aglasin aglasin girsin evine
|
|
Aachen
Misafir defteri
(Siteye neler koymamizi istersiniz?
Önerilerinizi misafir defterine yazabilirsiniz.)
|
E-Mail
|
|
|
|
|